Hangbrug Parys Hangbrug is oorspronklik gebou om as voetpad te gaan na eiland ( 1919)
Tans gesluit aan einde met ‘n rooi deur!
Hangbrug
Parys Vrystaat
Gholfeiland
Mur de Souvenirs
Hierdie bekende historiese hangbrug in Parys wat in 1919 gebou is, is onlangs mooi opgeknap en herstel.
Die hangbrug is ‘n groot toeriste-aantreklikheid.
Maar wat is agter daardie rooi deur?
EILANDE IN DIE VAALRIVIER
Die prag dorpie Parys is in 1876 gestig.
Die Vaalrivier vorm die grens tussen die destydse Transvaal en Vrystaat.
In die Vaalrivier is ‘n menigte eilande, party groot, party piepklein.
Die talle eilande het grenskwessies veroorsaak en groot onsekerhede oor besitreg. Aan wie behoort die eilande?
Die eilande word beskou as niemandsland waar burgers gaan skuil as hul opgeroep word vir diens, waar skelms gaan wegkruip, waar gesteelde goedere versteek word en waar selfs melkkoeie aangehou word.
Mei 1885 word ‘n Eilande Kommissie aangestel om ‘n oplossing te vind vir hierdie kopseer. Om fuksionele sowel as finansiële redes.
Hierdie kommissie het die eilande tussen Lindequesdrif en Christiana genommer, gelys en opgedeel tussen die 2 provinsies.
Daar was ongeveer 200 eilande.
Maart 1895 word die Vaalriviereilande Traktaat deur die Transvaal en die Vrystaat onderteken.
101 eilande van ongeveer 372 hektaar word aan die Transvaal toegeken.
94 eilande van ongeveer 266 hektaar aan die Vrystaat.
Die rivieroewers sal die grenslyne vorm.
Die lyn van jurisdiksie sal die hoofstroom wees, soos bepaal deur landmeters.
Sketskaarte is opgestel.
Waar daar onseker was oor die hoofstroom het Paul Kruger voorgestel dat ‘n leë bottel met ñ kurkprop in die rivier gegooi word en sodoende is die hoofstroom bepaal.
Die 3 grootste eilande is
1. Groot Eiland No 13. Ongeveer 154 hektaar.
Aan Transvaal toegeken. Tans huisves dit die Val de Grace Golf Estate.
2. Golfeiland of Hangeiland no 11. Ongeveer 42, 8 hektaar. Aan Vrystaat toegeken. Huisves die Parys Golf and Country Estate.
3. Degraafseiland no14, naby Rensburgdrif. Ongeveer 43 hektaar. Eiland behoort aan die Departement van Sport, Kuns en Kultuur.
EILAND NO 11
GHOLFEILAND / HANGEILAND
Parys Gholf Club is in 1913 gestig en ‘n 9 putjie gholfbaan is op die eiland gevestig. Die eiland was bekend as Gholf Island.
Die beplanning was dat Golfeiland as ‘n ontspanning en vermaaklikheidsoord ontwikkel sou word.
HANGBRUG
1918 is hierdie hangbrug na die Gholfeiland gebou. Ingewy in 1919.
Die brug is gebou van draad en staal met kabels waaraan 3 “spanne” hang, een hoof”span” en 2 sy”spanne”.
Die enkel-hangbrug verbind die dorp Parys met die Golfeiland en die eiland het spoedig ook as Hangeiland bekend geraak.
Voetgangers het oor hierdie hangbrug na die eiland gestap en heerlike piekniektye en ontspantye is op die eiland deurgebring.
Hangeiland was ‘n gewilde piekniekplek.
Sondagskoolpiekniek op Hangeiland was ‘n hoogtepunt vir die kinders.
Onder die koeltebome het gesinne ontspan, lekker visgevang en uitgelate kinders kon baljaar en swem in die rivier of op die groot klippe in die rivier speel.
Tans net nog ñ’nherinnering onder ouer garde.
PARYS GOLF AND COUNTRY ESTATE
Gholfeiland huisves tans ‘n 18 putjie gholfbaan en ‘n luukse woonkompleks.
Die gholfbaan is herontwerp en die oorspronklike gholfbaan is onherkenbaar. 2007 is hierdie gholfbaan weer heropen.
Die eiland word nou gebruik vir ‘n luukse leefstyl.
Ryk voëllewe, die rustige natuur, veranderende gesig van die rivier en pragtige ou treurwilgers kan per voet of per perd op die eiland geniet word. Watersport ook .
Ongelukkig moes die hangbrug aan die eiland se kant gesluit word ter wille van veiligheid. Die rooi deur verhoed vrye toegang tot die eiland. Dit verhoed kwaadwillige rondlopers op die eiland en ook gholfspelers wat gou-gou skelm ñ paar putjies gholf wou gaan speel het. Geen piekniek vir Parysenaars word meer toegelaat op die eiland nie of ongemagtigde gebruik van die landgoed se fasiliteite nie.
Daar is 2 streng veiligheidsingange na die eiland met 24-uur sekuriteit en gereelde patrollies om die inwoners van die landgoed te beskerm en veiligheid te verseker.
RESTOUREER
Die hangbrug moes al dikwels in die verlede herstel en opgeknap word.
1967 is die verweerde houtplanke met staalplate vervang. Dit was ‘n waaghalsige taak aangedurf deur vrywilligers met geen vrees vir hoogtes nie. Ouer inwoners onthou nog hoe waaghalse onderstebo gehang het om hierdie plate onder vas te sweis.
Gekke en dwase skryf op mure en glase. Onder hierdie graffiti gekke moes die hangbrug ook al ‘n paar keer deurloop.
Skrootdiewe dra ook maklik van die staalstawe weg vir ‘n skamele paar sente.
Hierdie groot toeriste aantreklikheid het later jare baie verwaardloos geraak en het dringend aandag nodig gehad.
Danksy die dryfkrag van ñ Parys inwoner, Stephanie Fourie, en die ondersteuning, oop hande en hardwerkenheid van ‘n paar sakemanne, vriende van die hangbrug en inwoners van Parys en omgewing is die hangbrug in 2022 en 2023 netjies herstel en opgeknap.
Die terrein is skoongemaak.
Die slaggate in die pad is toegemaak.
Die straatname en padmerke oorgeverf.
Die brug is geverf.
Die los metaalplate op die brug weer vasgemaak.
Veiligheidsdraad is vervang.
Die skade wat deur vloedwaters aangerig is, is herstel.
Die spore en skade van vandale ook weer herstel.
Teen groot kostes uit vrywilligers se sakke is al hierdie herstelwerk aangepak en voltooi en nou pronk hierdie historiese Hangbrug weer in volle glorie.
SLOTTE
Vir jare lank word slotte orals aan die Hangbrug gehang om verskeie redes:
Paartjies wat trou aan mekaar belowe, herinnering aan ‘n spesiale mens of gebeurtenis, nagedagtenis aan ‘n afgestorwene of net ‘n herinnering…Ek was daar…
Baie slotte met name en datums opgeskryf.
Honderde slotte was orals aan die draad en kabels vasgesluit.
Die gewig van die massa slotte was kommerwekkend.
Die gehawende toestand van die draad weerskante van die brug was ook nie baie veilig vir voetgangers oor die brug nie en die moontlikheid van afval van die brug af het al hoe groter geword.
Vrywilligers het begin om die draad te vervang.
Uiteraard is van die slotte ook saam met die gehawende draad verwyder en dit het groot ongelukkigheid veroorsaak.
Aanvanklik is net die ou en geroeste slotte verwyder, maar toe is besef dat al die slotte verwyder sal moet word sodat die draad weerskante heeltemal vervang kan word.
Die eerste klompie slotte wat verwyder is, sowat ñ kwart van die slotte, het ñ allemintige 205 kg geweeg.
Amptelike toestemming is verkry en die reuse taak is aangepak om al die slotte af te knip. (2023)
Die slotte is vir ‘n paar weke gebêre sodat dit opgeëis kan word.
Die oorblywende slotte gaan in ‘n unieke kunswerk omskep word deur ‘n plaaslike kunstenaar, Joggie Kotze, en in sy kunsgalery, Man van Staal Kunsgaley, uitgestal word.
Vrywilligers het toe begin om die draad heeltemal te vervang.
Einde 2023 is ‘n reuse raam spesiaal langs die Hangbrug opgerig, Mur de Souvenirs, waaraan slotte voortaan gehang kan word.
Slotte wat in toekoms aan die brug self gehang word, sal verwyder word.
Groot planne wag nog om hierdie historiese landmerk nog meer indrukwekkend te maak.
Dankie vir elke een betrokke by hierdie reuse poging.
Bronne: Internet. Facebook. Parys Inligting. Parys Gazette.
Foto’s: Parys Gazette. Gys Ströh Snr Des 2023.
Samesteller Kobie Ströh
